Refah için tasarlamak

Resmi kaynaklarda “Tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütünü ifade eder” denmekle beraber, tasarım nedir sorusunun en anlamlı yanıtı; insan duyuları ile algılanan, ama insan duygularına hitap eden ‘şey’leri tasarlamak, olarak verilebilir. Neden tasarım yaparız sorusuna gelirsek; tekerleğin keşfinden bu yana ve belki öncesinde bile hayatımızı kolaylaştırmak için tasarladık.

Daha iyi av aletlerinden daha kullanışlı mutfak eşyalarına, tekerleğin icadından son Tesla arabaya, deri çarıklardan Air Jordan spor ayakkabılara ve ilk oturaktan bugünkü tasarım koltuklara uzanan yolda öncelikli hedefimiz işlevsellikti, sonra en estetik olana yöneldik ve sonunda en iyi hissettirene odaklandık. Mekân ve iç mekân tasarım anlayışı da bu nedenle son yıllarda Danimarkalı ‘Hygge’ ve Japon ‘Ikigai’ gibi insan huzurunu temel alan yaklaşımlar odağında ilerliyor.

İncelikli, duygusal ve refah duygusu veren bina ve iç mekân tasarımlarının insan davranışlarını değiştirebilecek bir gücü olduğunu, bu konularda antropolojik, sosyolojik ve psikolojik çalışmalar yapıldığını bilmek tasarımın bir gelecek şekillendirmede üstlendiği rolü anlamayı sağlayabilir. Tasarımda ‘refah’ konusunu en çok ele alan, hatta bu konuda akademik dersler veren ünlü tasarımcı Ilse Crawford, hastanelerde, kafeteryalarda, evlerde refahı ve duyguları merkeze alan mobilya tasarımlarının ve bunların konumlandırılmalarının sosyal ilişkilerimizi şekillendirdiğini, malzeme kullanımının ve renklerin rahatlatıcı ve yönlendirici olduğunu ve aslında özetle en ideal olanın ‘iyi hissettiren bir mekân tasarımı’ demek olduğunu anlatıyor öğrencilerine; farklı, dengeli, işlevsel ve kesinlikle tüm duyulara ve duygulara hitap eden tasarımlar.

Tasarım ürünler ise işin sanatsal üretim boyutunu daha fazla ciddiye alan, yarışmalara ve değerlendirmelere konu olan üretimler. Malzemesi, benzersiz işlevselliği ya da üst düzey görsel yansımasıyla bu tarz ürünler oldukça pahalı, ama bir o kadar değerli bir klasmanda yer alıyor. Ev dekorasyonunuz hangi stilde olursa olsun iyi bir dekorasyonu tasarım ürünlerle tamamlamak eve karakter kazandıracak önemli bir adım olur. Eklektik bir evde sıra dışı ve işlevsel bir koltuk ya da masa, bebek odasında gizlenebilen bir dolap, ofiste basit görünümlü, ama içinde dünyanın en kullanışlı dolap sistemini barındıran bir büfe özel tasarlanmış ürünler konusunda bazı fikirler verebilir.

Tasarım neden önemlidir konusuna gelirsek; insanlığı bugünkü teknoloji ve medeniyet seviyesine çıkaran en temel unsur olduğu için demek abartmak olmaz. İşleri kolaylaştırmak için durmaksızın yeni şeyler tasarlayan ve üreten insan, avdan tarlaya, tarladan fabrikaya, fabrikadan bilişim çağına geçiş yaptı. Endüstriyel tasarımın sağlık alanındaki eşsiz katkılarının insan ömrünü uzatan en kayda değer örnek olduğunu bilmek bile onun gücünü kanıtlamaya yeter. Hayatın istisnasız her alanında var olan tasarım; bardakları, bıçakları, uçakları, mutfak dolaplarını, köşe koltuklarını, zarfları, aydınlatmaları, korkulukları, robotları yaratan süreç aslında. Tasarım nerede kullanılır diye sormaktan öte tasarımın kullanılmadığı herhangi bir yer var mı diye sormak çok daha akla yatkın bir soru. Nihayetinde dünya medeniyeti, tümüyle insan ‘tasarı’sı olan, evrendeki bildiğimiz tek akıllı yaşam formu. Dolayısıyla insan var oldukça tasarlamaya da devam edecek.